Popularne nazwy
- Gekon toke
- Toke
- Tokay Gecko
Charakterystyka i wygląd
Gekon toke to duży gatunek gekona, osiągający
długość 25-30 cm, a wyjątkowo nawet
40 cm. Ma
cylindryczne, lekko spłaszczone ciało pokryte
miękką, granularną skórą. Ubarwienie jest zazwyczaj
niebiesko-szare z
czerwonymi lub pomarańczowymi plamkami, choć intensywność kolorów może się zmieniać w zależności od nastroju i warunków środowiskowych.
Głowa gekona toke jest
duża i trójkątna, z wyraźnie zaznaczonymi oczami. Posiada
pionowe źrenice i
zrośnięte, przezroczyste powieki, co jest adaptacją do nocnego trybu życia. Charakterystyczną cechą są
lamelle na spodniej stronie palców, umożliwiające poruszanie się po gładkich, pionowych powierzchniach. Te mikroskopijne struktury tworzą siły
van der Waalsa, pozwalając gekonom przyczepić się nawet do najbardziej śliskich powierzchni.
Ogon gekona toke jest
długi i gruby, służący jako magazyn tłuszczu i wody. W przypadku utraty, ogon może się zregenerować, choć zazwyczaj nie osiąga pierwotnej długości i wyglądu.
Występowanie naturalne i środowisko życia
Gekon toke występuje naturalnie w
regionach Azji Południowo-Wschodniej i na niektórych wyspach Pacyfiku. Jego zasięg obejmuje obszary od północno-wschodnich Indii, przez Nepal, Bhutan, Bangladesz, po Filipiny, Indonezję i zachodnią Nową Gwineę. Jest
gatunkiem nadrzewnym, preferującym wilgotne lasy tropikalne i subtropikalne.
W swoim naturalnym środowisku gekony toke można znaleźć
na drzewach, ścianach jaskiń, a nawet
na budynkach w obszarach zurbanizowanych. Preferują miejsca z dostępem do kryjówek, takich jak dziuple drzew czy szczeliny w skałach. Często można je spotkać
w pobliżu źródeł światła, gdzie polują na przyciągane przez nie owady.
Terrarium
Terrarium dla gekona toke powinno być przestronne, o minimalnych wymiarach
90x45x60 cm dla jednego osobnika. Dla pary lub małej grupy zaleca się jeszcze większe terrarium, o wymiarach co najmniej
120x60x90 cm. Wyposażenie powinno zawierać
liczne gałęzie, konary i liście do wspinaczki oraz kryjówki. Należy zapewnić również pionowe powierzchnie do wspinania, takie jak
kora korkowa czy specjalne tła terrariowe.
Podłoże powinno być
wilgotne, ale nie mokre. Można użyć mieszanki ziemi do orchidei, torfu i włókna kokosowego. Ważne jest, aby podłoże było
bezpieczne w przypadku przypadkowego połknięcia przez gekona.
W terrarium należy umieścić kilka
kryjówek na różnych wysokościach, aby gekon mógł wybierać między różnymi mikroklimatami. Można wykorzystać naturalne materiały, takie jak
kora, bambus czy kokos, lub specjalne kryjówki dostępne w sklepach zoologicznych.
Temperatura
Optymalna temperatura w terrarium powinna wynosić
27-33°C w ciągu dnia, z miejscowym punktem grzewczym o temperaturze do
35°C. W nocy temperatura może spaść do
22-25°C. Ważne jest stworzenie
gradientu temperatur, aby gekon mógł regulować swoją temperaturę ciała.
Do ogrzewania można wykorzystać
ceramiczne żarówki grzewcze, maty grzewcze lub
kamienie grzewcze. Należy pamiętać o zabezpieczeniu źródeł ciepła, aby gekon nie mógł się o nie oparzyć.
Oświetlenie
Gekon toke jest gatunkiem
nocnym, ale wymaga cyklu dzień/noc. Zaleca się stosowanie
lamp UVB (5.0) przez
10-12 godzin dziennie, co pomaga w syntezie witaminy D3. Oświetlenie UVB powinno być wymieniane co 6-12 miesięcy, gdyż z czasem traci swoją skuteczność.
Dodatkowo można stosować
oświetlenie LED lub świetlówki do symulacji naturalnego cyklu dnia i nocy. W nocy można użyć
czerwonego lub niebieskiego oświetlenia do obserwacji aktywności gekonów bez zakłócania ich naturalnego rytmu.
Wilgotność
Wilgotność w terrarium powinna utrzymywać się na poziomie
70-80%. Można to osiągnąć poprzez
regularne spryskiwanie terrarium wodą oraz zastosowanie
automatycznych systemów zraszania. Ważne jest, aby woda nie gromadziła się na dnie terrarium, co mogłoby prowadzić do rozwoju pleśni i bakterii.
Można również umieścić w terrarium
miskę z wodą, która zwiększy wilgotność powietrza poprzez parowanie. Miska powinna być płytka i stabilna, aby gekon mógł z niej bezpiecznie korzystać.
Czyszczenie
Terrarium należy
regularnie czyścić, usuwając odchody i resztki pokarmu. Codziennie należy sprawdzać czystość wody i usuwać ewentualne zanieczyszczenia. Raz w tygodniu zaleca się dokładniejsze czyszczenie, w tym wymianę wody i oczyszczenie elementów wyposażenia.
Raz w miesiącu należy przeprowadzić
gruntowne czyszczenie i dezynfekcję. Wszystkie elementy wyposażenia powinny być wyjęte, umyte i zdezynfekowane. Podłoże należy wymienić lub dokładnie oczyścić. Do dezynfekcji można użyć specjalnych środków przeznaczonych dla terrariów lub roztworu wody z octem (w proporcji 1:1).
Żywienie i suplementacja
Dieta gekona toke składa się głównie z owadów, takich jak
świerszcze, szarańcza, larwy mącznika młynarka i
karaczany. Dorosłe osobniki można karmić
2-3 razy w tygodniu, natomiast młode codziennie. Wielkość pokarmu powinna być dostosowana do rozmiaru gekona — nie powinna przekraczać szerokości jego głowy.
Suplementacja jest niezbędna dla utrzymania zdrowia gekonów toke. Należy suplementować pokarm
wapniem i
witaminami, szczególnie witaminą D3. Wapń powinno się dodawać poprzez
posypywanie nim owadów przed karmieniem, co 2-3 karmienia. Multiwitaminy powinny być podawane
raz w tygodniu.
Oprócz owadów, można od czasu do czasu oferować gekonom
niewielkie ilości owoców, takich jak banan czy mango. Niektóre osobniki mogą również akceptować pokarm dla gadów w formie żelu.
Ważne jest, aby owady karmowe były odpowiednio
odżywione przed podaniem gekonom. Proces ten, zwany
gut-loading, polega na karmieniu owadów wysokowartościowym pokarmem na 24-48 godzin przed podaniem ich gekonom.
Choroby i problemy zdrowotne
Najczęstsze problemy zdrowotne u gekonów toke obejmują:
- Infekcje pasożytnicze – mogą być spowodowane przez robaki lub pierwotniaki. Objawy to utrata wagi, biegunka, apatia.
- Problemy z linieniem – trudności w zrzucaniu starej skóry, często związane z niską wilgotnością lub niedoborami witamin.
- Metaboliczna choroba kości (MBD) – spowodowana niedoborem wapnia lub witaminy D3. Objawy to miękkie kości, deformacje szkieletu, trudności w poruszaniu się.
- Infekcje dróg oddechowych – objawiające się trudnościami w oddychaniu, wydzieliną z nosa lub oczu.
- Zatrzymanie wylinki – szczególnie niebezpieczne na palcach i ogonie, co może prowadzić do martwicy tkanek.
W przypadku zauważenia jakichkolwiek niepokojących objawów,
należy niezwłocznie skonsultować się z weterynarzem specjalizującym się w gadach. Wczesne wykrycie i leczenie problemów zdrowotnych jest kluczowe dla utrzymania zdrowia gekona.
Rozmnażanie
Samice gekona toke składają zazwyczaj
1-2 jaja co 30-40 dni.
Inkubacja trwa 95-125 dni, w zależności od temperatury. Temperatury wyższe (około 28-30°C) sprzyjają wykluwaniu samców, natomiast niższe (około 26-28°C) sprzyjają narodzinom samic.
Jaja powinny być inkubowane w specjalnym inkubatorze lub w terrarium lęgowym, w temperaturze
26-30°C i wilgotności
80-90%. Podłoże do inkubacji powinno być
lekko wilgotne, ale nie mokre. Można użyć perlitu, wermikulitu lub specjalnego podłoża do inkubacji jaj gadów.
Młode gekony po wykluciu mierzą
około 8-10 cm długości. Po pierwszej wylince, która następuje w ciągu kilku dni, rozpoczynają żerowanie na małych owadach. Młode są bardziej wrażliwe na błędy hodowlane, więc trzeba im zapewnić odpowiednią opiekę, szczególnie pod kątem wilgotności i temperatury.
Zachowanie
Gekony toke są
terytorialne i mogą być agresywne, szczególnie samce. Wydają
charakterystyczne odgłosy „to-ke” lub „ge-ko”, służące do oznaczania terytorium i przywoływania samic. Są to zwierzęta
nocne i
nadrzewne.
W ciągu dnia gekony toke zazwyczaj chowają się w kryjówkach, stając się aktywne wieczorem i w nocy. Są doskonałymi wspinaczami, dzięki
lamelom na palcach potrafią poruszać się po niemal każdej powierzchni.
Gdy czują się zagrożone, gekony toke przyjmują
postawę obronną, otwierając szeroko pysk i wydając syczące dźwięki. W ostateczności mogą odrzucić ogon (autotomia), który następnie odrasta, choć nie osiąga pierwotnej długości i wyglądu.
Dymorfizm płciowy
Samce gekona toke są zazwyczaj
większe i bardziej jaskrawo ubarwione niż samice. Posiadają również widoczne
pory przedodbytowe i
postanalne tuberkulei. Samce mają także
masywniejszą głowę i
grubszą nasadę ogona.
Samice są mniejsze, o mniej intensywnym ubarwieniu. Nie posiadają widocznych porów przedodbytowych ani postanalnych. Ich głowa jest proporcjonalnie mniejsza w stosunku do ciała w porównaniu z samcami.
Ciekawostki
- Gekony toke potrafią zmieniać kolor skóry w celu kamuflażu, zależnie od temperatury, wilgotności czy nastroju.
- Posiadają trzecie oko – rudymentarne oko ciemieniowe, które rejestruje zmiany natężenia światła.
- Mają zdolność autotomii, czyli odrzucania ogona w sytuacji zagrożenia. Odrzucony ogon porusza się jeszcze przez pewien czas, co odwraca uwagę drapieżnika.
- W niektórych krajach Azji gekony toke są uważane za symbol szczęścia. Ich obecność w domu jest postrzegana jako dobry omen.
- Jest to jeden z niewielu gatunków gekonów, które wydają głośne dźwięki, a ich odgłos „to-ke” słychać z dużej odległości.
- W tradycyjnej medycynie azjatyckiej gekony toke były wykorzystywane jako składnik leków na różne dolegliwości, choć praktyka ta jest szkodliwa dla populacji dzikich gekonów.
Materiały źródłowe
- Reptiles Magazine: Tokay Gecko Care Sheet
- Animal Diversity Web: Gekko gecko
- IUCN Red List: Gekko gecko
- Journal of Herpetology: Studies on the Natural History of the Tokay Gecko
- Herpetological Review: Husbandry and Reproduction of the Tokay Gecko
- Zug, G. R. (2013). Reptiles and amphibians of the Pacific Islands: a comprehensive guide. University of California Press.
- Manthey, U., & Grossmann, W. (1997). Amphibien & Reptilien Südostasiens. Natur und Tier Verlag.
- de Vosjoli, P. (2012). The Lizard Keeper’s Handbook. Advanced Vivarium Systems.
- Henkel, F. W., & Schmidt, W. (2003). Geckos: Biology, Husbandry, and Reproduction. Krieger Publishing Company.
- Reptifiles.com: Tokay Gecko Care Guide
