Popularne nazwy
- Gekon płaczący
- Mourning Gecko
- Lepidodactylus lugubris
Charakterystyka i wygląd
Gekon płaczący, Lepidodactylus lugubris, jest jednym z najmniejszych przedstawicieli swojego gatunku, osiągając maksymalnie 10 cm długości. Charakteryzuje się bardzo drobną budową ciała, gdzie ogon stanowi połowę całkowitej długości i jest walcowaty, zwężający się równomiernie ku końcowi. Jego ogon jest funkcjonalny podczas wspinaczki, często obejmując nim liście czy gałązki.
Głowa tego gekona jest płaska i trójkątna, z żółtymi oczami posiadającymi pionową, ząbkowaną źrenicę. Gekon ten nie posiada ruchomych powiek, a jego oczy są chronione przez zrośnięte, przezroczyste powłoki. Ciemniejsze paski biegną po obu stronach głowy, od pyska do szyi.
Skóra Lepidodactylus lugubris jest łuskowata i gładka, z charakterystycznym, ciemnym wzorem na grzbiecie i ogonie, tworzącym zygzakowate, poprzeczne linie. Ubarwienie ciała waha się od brązowego do żółtego na spodniej części ciała, zmieniając odcień w zależności od temperatury, oświetlenia, i nastroju zwierzęcia.
Palce gekona są wyposażone w lamelle, umożliwiające mu wspinanie się po gładkich powierzchniach, takich jak liście czy szkło. Każdy palec zakończony jest pazurkiem. Ciekawostką jest fakt, że u dorosłych, ciężarnych samic na brzuchu mogą prześwitywać rozwijające się we wnętrzu jaja.
Gatunek ten posiada zdolność autotomii – w przypadku zagrożenia może odrzucić ogon, który potem odrasta, ale pozostaje słabiej wybarwiony i nieco krótszy.
W przypadku hodowli, gekony płączące żyją z reguły od 5 do 10 lat.
Występowanie naturalne i środowisko życia
Gekon płaczący (Lepidodactylus lugubris) jest gatunkiem o niezwykle szerokim zasięgu geograficznym. Naturalnie występuje w wielu rejonach Azji i Pacyfiku, zamieszkując m.in. Sri Lankę, Indie (w tym Andamany), Myanmar (Birmę), zachodnią Malezję, Wietnam, Japonię (wyspy Ryukyu i Bonin), Indonezję (w tym Borneo, Lombok, Sulawesi, Halmahera), Filipiny, Nową Zelandię, Nową Gwineę, Archipelag Bismarcka, Wyspy Salomona, Wyspy Fidżi, Nową Kaledonię, Wyspy Lojalności, Samoa Zachodnie, Guam oraz północno-wschodnią część Australii (w tym Queensland).
Dodatkowo, gatunek ten został introdukowany do wielu innych regionów świata, w tym Meksyku, Nikaragui, Panamy, Kostaryki, Ekwadoru (wyspy Galapagos), Kolumbii, Chile, USA (Hawaje), a także na Seszele.
W środowisku naturalnym gekon płaczący preferuje lasy deszczowe, gdzie najczęściej zamieszkuje drzewa i palmy. Często można go również spotkać w pobliżu siedzib ludzkich, na przykład w komórkach, na strychach, a nawet wewnątrz domów. Jego obecność w obszarach zamieszkałych przez człowieka świadczy o jego dużej zdolności adaptacji do różnych warunków środowiskowych.
Dzięki swojej wszechstronności i umiejętności dostosowania się do różnorodnych habitatów, gekon płaczący jest uważany za gatunek o dużym potencjale kolonizacyjnym.
Terrarium
Aby stworzyć odpowiednie środowisko dla gekona płaczącego, ważne jest, aby terrarium spełniało konkretne wymogi dotyczące wymiarów i wyposażenia. Dla pary gekonów minimalny rozmiar terrarium to 30x30x40 cm. Jednak zawsze warto rozważyć większe terrarium, które zapewni więcej przestrzeni do eksploracji i wspinaczki.
Zaleca się terrarium wertykalne, które jest wyższe niż szersze. Taka konstrukcja sprzyja naturalnym zachowaniom gekonów, które często wspinać się po pionowych powierzchniach.
W terrarium należy zapewnić liczne kryjówki, które mogą być stworzone z korzeni, gałązek, bambusowych rurek, kawałków kory, czy nawet specjalnych półek skalnych. Takie kryjówki pomogą gekonom czuć się bezpieczniej i zapewnią im miejsce do odpoczynku.
Warto ustrukturalizować przynajmniej jedną ścianę terrarium, na przykład przez doklejenie kamieni lub wystających elementów z korka. Gekony płaczące uwielbiają się wspinać, dlatego każdy element umożliwiający wspinaczkę będzie dla nich atrakcyjny. W terrarium można również umieścić roślinność, np. bluszcz hedera, oplątwę, storczyka, hoje czy marantę, która oprócz dekoracyjnego aspektu, zapewni dodatkowe miejsca do ukrycia się.
Jako podłoże najlepiej sprawdzi się włókno kokosowe lub torf. Ważne jest, aby było ono bezpieczne dla gekonów i umożliwiało utrzymanie odpowiedniej wilgotności.
Gekony te są bardzo zwinne, dlatego terrarium musi być dobrze uszczelnione, aby zapobiec ich ucieczce. Ponadto warto pamiętać, że są one zwierzętami towarzyskimi, zaleca się więc hodowanie ich w niewielkich grupach.
Temperatura
Odpowiednia temperatura jest kluczowym elementem dla zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia gekona płaczącego. Znacząco wpływa ona na aktywność, trawienie i ogólny metabolizm tych gadów.
W ciągu dnia temperatura w terrarium powinna wynosić między 25 a 30 stopni Celsjusza. Jest to optymalny zakres, który zapewnia gekonom odpowiednie warunki do aktywnej eksploracji i regularnych aktywności. W nocy temperatura może bezpiecznie spaść do około 20 stopni Celsjusza. Taka zmiana jest naturalna dla tych zwierząt i pomaga im utrzymać zdrowy rytm dobowy.
Użycie lampy grzewczej jest zalecane, ponieważ spełnia ona dwie funkcje: ogrzewa terrarium i zapewnia źródło światła. Warto zaznaczyć, że lampy grzewcze powinny być umieszczone w taki sposób, aby nie narażać gekonów na bezpośredni kontakt z gorącą powierzchnią. Alternatywnie, można rozważyć użycie mat grzewczych, które zapewniają równomierne rozprowadzenie ciepła na dnie terrarium.
Bardzo ważne jest, aby regularnie monitorować temperaturę w terrarium za pomocą termometrów, aby upewnić się, że utrzymuje się ona w odpowiednim zakresie. Zaleca się również użycie termostatu, który automatycznie reguluje temperaturę, zapewniając stałe i bezpieczne warunki dla gekonów.
Oświetlenie
Oświetlenie w terrarium gekona płaczącego pełni ważną rolę nie tylko w stworzeniu naturalnego rytmu dobowego, ale także w zapewnieniu ciepła, które jest kluczowe dla tych zwierząt.
Najbardziej odpowiednie dla gekona płaczącego są promienniki podczerwieni o mocy 15W. Pozwalają one na stworzenie odpowiedniego gradientu temperatury w terrarium, jednocześnie nie emitując zbyt intensywnego światła, które mogłoby przeszkadzać nocnym zwyczajom tych gadów. Mimo że gekony płaczące są aktywne głównie nocą, dostarczenie im cyklu światła dziennego jest korzystne. Można to osiągnąć przez zastosowanie lampy grzewczej, która jednocześnie podnosi temperaturę w terrarium.
Ważne jest, aby utrzymać regularny cykl świetlny, imitujący naturalny rytm dobowy. Zwykle 12 godzin światła i 12 godzin ciemności jest odpowiednim schematem. Warto pamiętać o sezonowej zmienności długości dnia i nocy, dostosowując czas trwania oświetlenia do aktualnej pory roku.
Gekony płaczące generalnie nie wymagają specjalistycznego oświetlenia UVB. Jednakże, jeśli decydujemy się na hodowlę z użyciem żywych roślin w terrarium, oświetlenie UVB może być korzystne dla zdrowego wzrostu roślin.
Należy upewnić się, że źródła światła są bezpiecznie zamontowane i nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla gekonów, jak również że nie przeszkadzają im w ich naturalnym cyklu dobowym.
Wilgotność
Wilgotność odgrywa kluczową rolę w terrarium dla gekona płaczącego, ponieważ wpływa na ich zdrowie skóry, oddech oraz ogólne samopoczucie.
Idealna wilgotność dla Gekona płaczącego powinna wynosić między 70% a 80%. Taki poziom najbardziej odpowiada naturalnym warunkom, w których żyją te gady. Regularne sprawdzanie poziomu wilgotności za pomocą higrometru jest zalecane, aby upewnić się, że utrzymuje się ona na odpowiednim poziomie.
Aby utrzymać odpowiednią wilgotność, terrarium należy zraszać wodą dwa razy dziennie. Najlepiej robić to rano i wieczorem, co imituje naturalny cykl rosy. W terrarium warto umieścić mały basenik z wodą, co również pomoże w utrzymaniu odpowiedniej wilgotności powietrza.
Odpowiednia wilgotność jest niezbędna dla prawidłowego procesu linienia gekonów. Przy niskiej wilgotności mogą pojawić się problemy ze zdejmowaniem starej skóry. Gekony płaczące, jak większość gadów, są wrażliwe na suche powietrze, co może prowadzić do problemów z drogami oddechowymi.
Warto stworzyć w terrarium miejsca o różnym poziomie wilgotności, co pozwoli gekonom wybrać najbardziej komfortowe dla siebie miejsce. Należy regularnie wymieniać wodę w baseniku, aby zapobiec rozwojowi bakterii i pleśni.
Czyszczenie
Codziennie należy usuwać resztki pokarmu, odchody oraz sprawdzać stan wody w misce. Raz w tygodniu zaleca się dokładniejsze sprzątanie, które obejmuje wymianę wody i czyszczenie miejsc, gdzie gekony najczęściej przebywają. Co miesiąc warto przeprowadzić dokładne czyszczenie całego terrarium, w tym mycie ścian, wymianę podłoża i dokładne oczyszczanie wyposażenia.
Żywienie i suplementacja
Młode gekony płaczące, z ich małymi aparaturami gębowymi, najlepiej karmić drobnymi owadami, takimi jak muszki owocówki, idealne ze względu na swój niewielki rozmiar. Z kolei dorosłe osobniki entuzjastycznie zjadają większe owady, do 1 cm długości, takie jak świerszcze, mącznik młynarek, karaluchy, muchy, koniki polne, szarańczę i ćmy, które stanowią podstawę ich diety.
Warto jednak pamiętać, że dieta gekona płaczącego może być i powinna być urozmaicona. Dodatek słodkich owoców, takich jak jabłko, brzoskwinia, banan, mango, arbuz czy figa, podanych w postaci małych kawałeczków lub musu, stanowi smakowite i odżywcze urozmaicenie. Także produkty takie jak miód, galaretka dla gadów (jelly pot) czy rozgniecione banany mogą być atrakcyjnym dodatkiem do ich diety.
Znaczącą rolę w prawidłowym rozwoju gekonów odgrywa suplementacja, zwłaszcza wapniem. Jest to składnik niezbędny zarówno dla szybko rosnących młodych gekonów, jak i dla dorosłych gadów intensywnie składających jajka. Wapń najlepiej podawać w formie proszku dostępnego w miseczce w terrarium, co umożliwia gekonom samodzielne zaspokajanie swoich potrzeb. Wapno to może być tradycyjne wapno z apteki, rozpuszczone w wodzie, z tym zastrzeżeniem, że nie może być to wapno musujące.
Częstotliwość karmienia również jest istotna. Młode gekony powinny być karmione co dwa dni, podczas gdy dorosłe osobniki wystarczy karmić co 2-3 dni. Dodatkowo, jako uzupełnienie diety, można stosować gotowe karmy dla gekonów, takie jak Repashy czy Pangea, które zapewniają zróżnicowanie pokarmowe i są łatwe w użyciu.
Należy pamiętać, że młode gekony nie powinny zajmować tego samego terrarium co dorosłe, gdyż mogą stać się dla nich łupem. Kluczowe jest zapewnienie gekonom odpowiedniej ilości i różnorodności pokarmu, a także stałej suplementacji, co przyczyni się do ich zdrowego rozwoju i dobrego samopoczucia.
Choroby i problemy zdrowotne
Gekony płaczące, podobnie jak inne gady, mogą być podatne na różne choroby i problemy zdrowotne. Właściwa opieka i utrzymanie mogą znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia tych problemów, ale ważne jest, aby być świadomym potencjalnych zagrożeń dla zdrowia tych delikatnych zwierząt.
Gekony mogą cierpieć na problemy skórne, w tym na trudności z linieniem. Niewłaściwa wilgotność w terrarium często prowadzi do problemów z linieniem, gdzie stara skóra nie jest w pełni zdejmowana.
Parazyty, zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne, mogą stanowić problem, szczególnie jeśli gekony są karmione owadami z odłowu. Regularne kontrole weterynaryjne mogą pomóc w wykryciu i leczeniu takich infestacji.
Niedożywienie lub nieodpowiednia dieta mogą prowadzić do niedoborów żywieniowych, co może wpływać na ogólne zdrowie gekona. Szczególnie ważne jest zapewnienie odpowiedniej ilości wapnia w diecie, aby uniknąć problemów z kośćcem.
Rozmnażanie
Rozmnażanie gekona płaczącego jest jednym z najbardziej niezwykłych aspektów jego biologii. Samice tego gatunku posiadają zdolność do partenogenezy, co oznacza, że potrafią reprodukować się bez udziału samców. Ta unikatowa cecha czyni proces rozmnażania gekonów płaczących wyjątkowo interesującym.
Samice gekonów płaczących osiągają dojrzałość płciową w okolicach 9-10 miesięcy życia. Zaczynają wtedy regularnie składać jaja, zwykle raz w miesiącu. Jaja są małe, białe, o wymiarach około 1 cm, i często zostają umieszczone na ściance terrarium lub wewnątrz bambusowych rurek. Co ciekawe, w przypadku tych jaszczurek, pierwsze jaja często są niezapłodnione i mogą zostać zjedzone przez matkę, co jest normalnym zjawiskiem w ich cyklu życiowym.
Inkubacja jaj wymaga od hodowców odpowiedniej uwagi i troski. Idealna temperatura inkubacji powinna wahać się w granicach 27-30°C, przy czym nie powinna przekraczać 28°C, aby uniknąć ryzyka anomalii. W inkubatorze, gdzie panuje kontrolowana wilgotność i temperatura, proces ten trwa zazwyczaj około 2 miesięcy. W naturalnych warunkach terrarium może to trwać nieco dłużej, około 3 miesięcy.
Gdy młode gekony wykluwają się, ich rozmiar waha się od 2 do 4 cm, a ich wygląd może być z początku dość wychudły. Bardzo ważne jest, aby szybko odseparować je od dorosłych osobników, gdyż istnieje ryzyko, że mogą zostać przez nie zjedzone. Młode gekony powinny być przeniesione do osobnego zbiornika, gdzie będą miały szansę na bezpieczny rozwój. Szybkość wzrostu tych młodych gadów jest imponująca, zwłaszcza gdy są one odpowiednio karmione i pielęgnowane. W krótkim czasie nabierają masy, co jest widoczne po coraz grubszych ogonach.
Zachowanie
Gekony płaczące początkowo mogą wykazywać płochliwość i nieufność, zwłaszcza wobec ludzi. Jednak z biegiem czasu, przy odpowiedniej opiece i regularnym kontakcie, są w stanie przyzwyczaić się do swojego opiekuna i jego obecności w okolicy terrarium. Ta adaptacyjność pozwala im nawet na swobodne polowanie czy eksplorowanie terrarium, gdy człowiek jest w pobliżu.
Z uwagi na ich małą wielkość i delikatną budowę, gekony płaczące nie są odpowiednie do trzymania na rękach. Każda próba fizycznego kontaktu może stanowić zagrożenie dla ich zdrowia i bezpieczeństwa. Młode gekony są z natury bardziej ciekawskie i mniej płochliwe, ale ich ruchliwość i skłonność do szybkiej ucieczki czynią bezpośredni kontakt ryzykownym.
Gekony płaczące w naturze prowadzą stadny tryb życia, dlatego w hodowli zaleca się trzymanie ich w grupach co najmniej czteroosobnikowych. Taka organizacja społeczna sprzyja ich dobremu samopoczuciu i pozwala na zachowanie naturalnych wzorców zachowań.
Te gekony mogą wykazywać silny terytorializm, co sprawia, że nie zaleca się ich łączenia z innymi gatunkami gadów. Istnieją jednak przypadki, gdzie gekony płaczące były trzymane razem z niektórymi gatunkami żab. Ważne jest, aby przy wprowadzaniu nowych osobników do istniejącej grupy, robić to z dużą ostrożnością. Nowe gekony najlepiej wprowadzać stopniowo, umieszczając je początkowo w przezroczystym pojemniku wewnątrz terrarium, aby stworzyć możliwość aklimatyzacji i przyzwyczajenia się zarówno dla nowych, jak i dla dotychczasowych mieszkańców terrarium.
Gekony te są bardzo ruchliwe, potrafią szybko biegać i skakać na znaczne odległości, co sprawia, że łapanie ich może być kłopotliwe. Ich aktywność wymaga więc odpowiednio przystosowanego terrarium, które zabezpieczy przed ucieczką i zapewni im wystarczająco dużo przestrzeni do poruszania się.
Rozumienie zachowania gekona płaczącego jest kluczowe dla zapewnienia im odpowiednich warunków życia i zdrowego środowiska. Ich naturalne skłonności i potrzeby muszą być brane pod uwagę w każdym aspekcie hodowli.
Dymorfizm płciowy
Dymorfizm płciowy, czyli różnice w wyglądzie zewnętrznym między samcami a samicami, w przypadku gekona płaczącego jest praktycznie niewidoczny. To ciekawa cecha tego gatunku, która wynika w dużej mierze z ich unikalnego sposobu rozmnażania.
W przeciwieństwie do wielu innych gatunków gadów, gdzie często występują widoczne różnice między płciami trudno jest rozróżnić samce od samic na podstawie wyglądu zewnętrznego.
Ciekawostki
Gekony te mają zdolność do autotomii, czyli odrzucenia ogona w sytuacji zagrożenia. Jest to mechanizm obronny, który może odwrócić uwagę drapieżnika. Ogon odrośnie, lecz zwykle jest krótszy i słabiej napigmentowany niż oryginalny.
Gekon płaczący przemywa swoje oczy za pomocą języka. Ta niezwykła umiejętność pozwala im na utrzymanie czystości oczu, co jest szczególnie ważne, ponieważ nie mają ruchomych powiek
W godzinach wieczornych i nocnych gekony płaczące mogą wydawać charakterystyczne odgłosy. Są to krótkie, wysokie „tik”, powtarzane kilka razy w pewnych odstępach czasu. Jest to forma komunikacji między osobnikami.
W hodowlach występują wyłącznie samice, które rozmnażają się przez partenogenezę. Brak obecności samców i zdolność do samodzielnej reprodukcji jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech tego gatunku.
Materiały źródłowe
Jepsen L., Leopard Gecko (Pet Expert), 2011.
Merker G., Merker C., Leopard Geckos (Complete Herp Care), 2006.
de Vosjoli P., Tremper R., Klingenberg R., The Herpetoculture of Leopard Geckos, 2005.
Henderson, R. W., Villa, J., & Dixon, J. R., Lepidodactylus lugubris (Reptilia: Gekkonidae), 1976.
Jarecki, L. & Lazell, J.D., Zur Grösse und Dichte einer Population von Lepidodactylus lugubris, 1987.
Kikukawa, Akira, Geographic distribution. Lepidodactylus lugubris, 1999.
Mau, K.-G., Nachweis natürlicher Parthenogenese bei Lepidodactylus lugubris durch Gefangenschaftsnachzucht, 1978.
Pasteur, G.; Agnese, J.-F.; Blanc, C. P.; Pasteur, N., Polyclony and low relative heterozygosity in a widespread unisexual vertebrate, 1987.
